2024 yılına gün sayarken, ekonomide gelecek yıl özellikle yılın ilk yarısında iyi bir ortam beklenmiyor. Hem yerel seçim gündemi hem de enflasyonda zirvenin görülecek olmasıyla vatandaşlar iş dünyası henüz önünü göremiyor. Asgari ücret ve diğer maaşlara gelecek zamlar da beklenirken, şirketler artan maliyetler karşısında istihdam açısından küçülme yolunu seçerek ‘bekle-gör’ pozisyonunda yeni yılı geçirmeyi planlıyor.
2024 asgari ücret zammı için bugün toplantılar başlayacak. Yılsonunda tüm maaşlarda beklenen artışlar vatandaşlar için yeterli olup olmayacağı tartışıladursun, şirketler de maliyet baskısıyla yüzleşiyor.
Ekonomim’den Merve Yiğitcan’ın aktardığına göre, son iki aydır istihdamda daralma yaşanan şirketlerde gelecek yıl için umutlar yüksek olmazken, ‘küçülme’ sürecinin yılbaşına kadar tamamlanarak yerel seçimlerin yapılacağı tarihe kadar “bekle-gör’ pozisyonuna geçilmesi bekleniyor. Seçim sonrasında da uygulanacak ekonomi politikalarına ve etkilerine göre ekonomide ortam şekillenecek.
Enflasyon ve kurdaki oynaklıklarla gelişen ekonomik ortamda ucuz finansmana erişimde sorun olunca işletme sermayesine yüklenen şirketler, zayıflama yaşarken, iç ve dış talepte de talep düşüklüğüyle yeni yıla giriyor.
Şirketlerin maliyet artışlarında ilk önlem olarak operasyonlarını küçültme önlemi de istihdamı etkiliyor. Özellikle asgari ücrette beklenen yüzde 40-50 seviyesinde zamla tüm maaşlarda bu orandaki artışların olacağı öngörülürken, maliyet artışları istihdamda daralmayı hızlandırdı.
İSO Türkiye İmalat PMI verilerinde görülen istihdamın iki aydır art arda aylık bazda daralmasına, düşüşün de bir yıldan fazladır en üst seviyede olması eşlik etti.
İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Başkanı Ahmet Öksüz, bir yandan eleman bulamadıklarını söylerken, diğer yandan da emek yoğun sektörlerde maliyetlerin çok arttığını belirtti.
Asgari ücrete beklenen yüksek artışın, tekstil ve hazır giyim sektörlerinde sıkıntıyı artıracağına söyleyen Öksüz, 2024’te tekstil istihdamında bir miktar azalma olacağını şirketlerin planlarının küçülme, verim ve daha az insanla aynı işi yapmaya çalışmak olduğunu söyledi.
“Önünü göremeyenler bu süreçte küçülüp, bekle-gör pozisyonuna girdi.”
TOBB Hazır Giyim ve Konfeksiyon Sanayi Meclis Başkanı Şeref Fayat, şirketlerin çoğunun asgari ücret artışından etkilenmemek adına ekim ayından bu yana istihdamda küçülmeye gittiklerini söylerken, ‘Yüzde 40-50 bandında bir zam bekleniyor. Önünü göremeyenler bu süreçte küçülüp, bekle-gör pozisyonuna girdi’ dedi. Hazır giyim sektörünün seçimlerin ardından kurdaki harekete göre, küçülmeye devam edebileceğini de belirtti.
Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten, sektörde daralmayla istihdamda küçülmenin yüzde 50’yi bulduğunu söyledi.
Kapasite düşüren firmalarda nitelikli kadroların elde tutulmaya çalışıldığına dikkat çekilirken, ancak talep yükselişi olmadan bu kadroların korunmasının da mümkün olmadığını söyledi. Tazminat yükü nedeniyle istihdam çıkışlarının yılbaşı gelmeden hızlandığı kaydedilirken, konkordato ilan eden fabrikalar olduğunu da belirtti.
İKMİB eski Başkanı Murat Akyüz, plastik sektöründe de asgari ücret zamlarının işçi çıkardıklarını hatta firmaların “Gerekirse yeniden alırım” diye de düşündüklerini belirtti.
Kurdaki baskının ihracatçı işletmeleri zorladığını belirten Akyüz, Uzakdoğu’nun Türkiye’ye rakip olduğunu, seçim atmosferiyle de mart ayı sonuna kadar bu şekilde devam edebileceğini belirtti. Akyüz, ‘Seçim stresini atlattıktan beklentiler normalleşmeye başlayabilir’ diye de ekledi.
İstanbul Tüccarlar Kulübü Başkanı İlker Önel, iç talepte daralma ve faizlerde artışın süreceği beklentileriyle şirketlerin temkinli davranarak hizmet sektörlerinde işçi çıkardıklarını belirtti.
Yüzde 40-50 seviyelerinde beklenen asgari ücret artışının mevcut taleple karşılanamayacağını belirten Önel, kapanan şirket sayılarındaki artışa dikkat çekerek, istihdamda aşağı yönlü hareketin devam edeceğini söyledi. Geçmişte benzer dönemlerde faiz ya da kur açısından korunabildiklerine dikkat çeken Önel, iç talepte de düşüş olduğunu belirtti.
Dışarıda yemek yiyenler de azalıyor.
Turizm Restoran Yatırımcıları ve Gastronomi İşletmeleri Derneği (TURYİD) Başkanı Kaya Demirer, ‘kuver’ olarak adlandırılan kişi sayısında yüzde 20 seviyelerinde düşüş olduğunu belirtirken, halen eksik elemanla çalıştıklarını, işçi çıkarmanın gündemde olmadığını ancak sektörün en büyük sorununun alım gücünde erime olduğunu söyledi. Artan maliyetlerin menülere bir ay gecikmeli yansıdığını, bunu zarara neden olduğunu söyledi.
